Các tranh chấp không thuộc thẩm quyền của Trọng tài

Các tranh chấp không thuộc thẩm quyền của Trọng Tài được quy định tại Luật trọng tài thương mại 2010 và các văn bản hướng dẫn. Bên cạnh Tòa án, phương thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng Trọng tài có tính hiện đại, mang lại hiệu quả cao. Vậy, làm thế nào để biết được các tranh chấp không thuộc thẩm quyền của Trọng tài. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn làm rõ hơn vấn đề này.

Trọng tài thương mại

Khái niệm Trọng tài thương mại

Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010 thì Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thỏa thuận và được tiến hành theo quy định của Luật này. Theo đó, trọng tài thương mại được xem xét dưới hai góc độ là phương thức giải quyết tranh chấp và là cơ quan giải quyết tranh chấp.

Thứ nhất, Trọng tài được xem là phương thức giải quyết tranh chấp là vì Trọng tài là bên trung gian, hoàn toàn độc lập với các bên, đứng giữa để giải quyết tranh chấp và đưa ra phán quyết có tính chất bắt buộc để bảo vệ quyền lợi của các bên. Qua đó, Trọng tài là phương thức giải quyết tranh chấp thông qua thủ tục tố tụng chặt chẽ hơn so với thương lượng và hòa giải.

Thứ hai, Trọng tài được xem là cơ quan giải quyết tranh chấp là vì Trọng tài được hiểu là một cơ quan tài phán độc lập, tồn tại song song với Tòa án. Pháp luật tôn trọng quyền tự do lựa chọn của các bên, khi có tranh chấp trong thương mại phát sinh, các chủ thể có thể lựa chọn hoặc Tòa án hoặc Trọng tài để giải quyết tranh chấp cho mình.

>> Xem thêm: Trọng tài thương mại là gì? Được pháp luật quy định như thế nào?

Nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài

Khi giải quyết tranh chấp bằng trọng tài phải tuân theo các nguyên tắc sau đây:

• Trọng tài viên phải tôn trọng thỏa thuận của các bên nếu thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm và trái đạo đức xã hội.
• Trọng tài viên phải độc lập, khách quan, vô tư và tuân theo quy định của pháp luật.
• Các bên tranh chấp đều bình đẳng về quyền và nghĩa vụ. Hội đồng trọng tài có trách nhiệm tạo điều kiện để họ thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình.
• Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài được tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
• Phán quyết trọng tài là chung thẩm.

Quy định của pháp luật về giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài

Điều kiện giải quyết tranh chấp bằng trọng tài

Căn cứ theo Điều 5 Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định về điều kiện giải quyết tranh chấp bằng trọng tài:

• Tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp.
• Trường hợp một bên tham gia thoả thuận trọng tài là cá nhân chết hoặc mất năng lực hành vi, thỏa thuận trọng tài vẫn có hiệu lực đối với người thừa kế hoặc người đại diện theo pháp luật của người đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.
• Trường hợp một bên tham gia thỏa thuận trọng tài là tổ chức phải chấm dứt hoạt động, bị phá sản, giải thể, hợp nhất, sáp nhập, chia, tách hoặc chuyển đổi hình thức tổ chức, thỏa thuận trọng tài vẫn có hiệu lực đối với tổ chức tiếp nhận quyền và nghĩa vụ của tổ chức đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.

Các tranh chấp không được giải quyết bằng Trọng tài

Theo quy định tại khoản 3 Điều 2 Nghị quyết số 01/2014/NQ – HĐTP hướng dẫn thi hành một số quy định Luật Trọng tài thương mại 2010, các tranh chấp có thỏa thuận trọng tài nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây thì thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác:

• Có quyết định của Tòa án hủy phán quyết trọng tài, hủy quyết định của Hội đồng trọng tài về việc công nhận sự thỏa thuận của các bên.
• Có quyết định đình chỉ giải quyết tranh chấp của Hội đồng trọng tài, Trung tâm trọng tài quy định tại điểm a, b, d khoản 1 Điều 43 và đ khoản 1 Điều 59 Luật Trọng tài thương mại 2010.
• Tranh chấp thuộc trường hợp quy định tại các khoản 1, 2, 3 và 5 Điều 4 Nghị quyết này.

Tranh chấp thuộc thẩm quyền Tòa án

Phân biệt thẩm quyền giải quyết tranh chấp thương mại của Trọng tài và Tòa án.

Tòa án và Trọng tài đều là những hình thức giải quyết tranh chấp trong kinh doanh, đóng vai trò một bên trung lập với các bên trong quan hệ tranh chấp. Chính vì vậy, thẩm quyền giải quyết tranh chấp thương mại của Trọng tài và Tòa án có những điểm khác nhau sau đây:

Thứ nhất, về tính chất pháp lý, giữa Tòa án và Trọng tài có sự khác biệt rất rõ về tính chất pháp lý của mỗi loại cơ quan này. Tòa án là một cơ quan nhà nước nằm trong hệ thống cơ quan tư pháp. Trong quá trình tố tụng, Tòa án nhân danh Nhà nước để xem xét, xử lý vi phạm pháp luật nhằm duy trì trật tự công cộng và bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà kinh doanh. Trong khi đó, các trung tâm trọng tài đều tồn tại với tư cách là một tổ chức phi chính phủ, một tổ chức mang tính chất xã hội – nghề nghiệp.

Thứ hai, về thẩm quyền.

• Một là, thẩm quyền theo vụ việc, dưới góc độ thẩm quyền theo vụ việc, thực tế cho thấy Tòa án thường có thẩm quyền rộng hơn so với trọng tài. Tòa án có thẩm quyền giải quyết hầu hết tất cả các tranh chấp trong kinh doanh. Trong khi đó, khác với Tòa án, thẩm quyền của trọng tài có thể thay đổi, hoặc thu hẹp lại tùy theo từng trung tâm trọng tài.
• Thẩm quyền theo lãnh thổ, đối với Tòa án, không phải vụ tranh chấp trong kinh doanh nào cũng được tòa thụ lý giải quyết. Đơn kiện chỉ được Tòa án thụ lý giải quyết khi được chuyển đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết. Ngược lại, trong tố tụng trọng tài không đặt ra vấn đề thẩm quyền về mặt lãnh thổ. Các bên tranh chấp có quyền lựa chọn bất cứ trung tâm trọng tài nào để giải quyết cho mình theo ý muốn và sự tín nhiệm của họ.

Thứ ba, các giai đoạn tố tụng. Trong tố tụng trọng tài, trọng tài chỉ xét xử một lần các tranh chấp kinh doanh. Phán quyết của trọng tài là quyết định chung thẩm, có hiệu lực thi hành, không bị kháng cáo, kháng nghị. Đây là nguyên tắc đặc trưng của tố tụng trọng tài so với tố tụng Tòa án. Trong khi đó, tố tụng Tòa án có nhiều cấp xét xử từ sơ thẩm đến phúc thẩm, trong một số trường hợp phán quyết của Tòa án còn có thể được xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm và tái thẩm.

Thứ tư, về nguyên tắc xét xử tập thể. Tố tụng trọng tài không có nguyên tắc xét xử tập thể như trong tố tụng Tòa án. Việc chọn một hay nhiều trọng tài viên để giải quyết tranh chấp cho mình là quyền của các bên tranh chấp, pháp luật không can thiệp. Pháp luật chỉ can thiệp vào vấn đề này khi các bên không thỏa thuận được với nhau về cách thức lựa chọn trọng tài viên mà thôi.

Trên đây là bài viết về Các tranh chấp không thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài. Nếu quý khách đọc có thắc mắc liên quan đến vấn đề trên hay cần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình hãy liên hệ ngay cho LUẬT SƯ DOANH NGHIỆP của chúng tôi qua HOTLINE: 1900.63.63.87 để được TƯ VẤN LUẬT DOANH NGHIỆP hỗ trợ chi tiết. Xin cảm ơn.

Nguồn: Thạc Sĩ – Luật Sư Phan Mạnh Thăng – Luật Long Phan PMT